|
alba / auba :punta del jorn ; vestit liturgic ; pibol blanc (Populus alba)Alba bilingua (s. IX). S’agís d’una alba religiosa, exemple pus tardiu d’un genre practicat per sant Ilari de Peitieu (315-368) dins Jesus refulsit omnium ; per sant Ambròsi (340-398) dins Aurora, Æterne rerum conditor... ; per Prudença (348-425) dins Ad galli cantum hymnus, Hymnus ad matutinum... ; per Sedulius (s. V) dins A solis ortus cardine... ; e per l’autor anonim de l’Alba bilingua, aital sonada per çò qu’es un poèma latin que son repic es en occitan. L’Alba bilingua es un poèma cristic, que lo solelh d’aquela alba es lo Solelh de Justícia que ne parlava lo profèta Isaïas dins Is. 14, 2 (500 ans abans J.C.) e lo Crist ressuscitat de sant Ilari, de sant Ambròsi, de Prudença, de Sedulius... Coma o senhalèt l’abat Negre, l’Alba bilingua repren jos forma poetica dos versets de la Letra als Romans (Rom. XIII, 11-12). Qual sap s’aquela Alba bilingua, a l’encòp religiosa e literària, es pas l’aujòla de las albas profanas dels trobadors del sègle XII ? v. lo ms. fin de letra A. albada :cançon cantada a l’alba jos la fenèstra de l’aimada.albairada :albièira / albieirada. v. albièira.albairar (v. intr. e tr.) :albieirar.A començat d’albairar, es la fin de l’estiu. albairat, -ada :cobèrt d’albièira / albieirat.albairon :aire (frucha de l’albaironièr).albaironièr (plt.) :airièr / airièira (Vaccinium myrtillus)Alban :prenom ; nom de vilòta de Tarn (Occitània).alban / albanèl / aubanèl :mena de pichon falcon.albalada / aubalada :fuòc de rama / joanada ; pibol blanc (mena de sause) (Salix alba)albana :mena de bigarrèu rossèl (Cerasus duracina)albanada :cocorlons de pibol e de sause.albanat, -ada :pas pro cuèch.Albania :prenom feminin ; nom de país d’Euròpa.albar :sause blanc ; píbol blanc (Salix alba) ; (Populus alba)tassinièr ; aliguièr. (Viburnum) ; (Sorbus aria) albaran :acquit / aquit ; quitança. (R. II, 50 - V, 18 -V, 23)albarda / barda :bast.albardariá :botiga d’una persona que fa de bastes.albardièr, -ièira :persona que fa o que vend de bastes.albareda :airal plantat d’albars.albatròs :lo pus gròs dels aucèls marins (Diomedes)albavit / aubavit :vidalba (Clematis vitalba)albenc, -a :rosent, -a / incandescent, -a.albenca :album d’un arbre (partida jove del fust e de las brancas d’un arbre, jos la rusca).albèrg / aubèrg :còta de malhas ; abitarèla (arc.)albèrga / albèrja e derivats v. aubèrga / aubèrja. albèrga / aubèrja :mena de persèga.albergar / aubergar (v. tr.) :donar asil a q.q.albergièr :mena de perseguièr (Prunus persica)albergièr bastard (plt.) :(Polygonum Persicaria)alberguièr, -ièira.v. aubergaire.Albèrt - Albèrta - Albertina :prenoms.albeson :mena de ròc blanc de las ribièiras cevenòlas.albespin :boisson blanc (l.p.) (Crataegus monogyna)albeta :debuta de l’alba.Albi :vila catedrala de Tarn (tar) (Occitània).« albia, -ièr » :v. aliga.albica :figassa violeta.albicon :figa longaruda e negra de per Sant Joan.albièira :rosal ; barbasta ; plantacion de pibols.albieirada :matinada d’albièira (pellicula de gèl).albieirar :albairar (depausar una pellicula de gèl).albigés, -esa (adj. e subs.) :d’Albi ; relatiu, -iva a Albi ; patarin / catar / catarés / catari v. catar.albigòt, -a :persona d’Albi.albin :lapin blanc ; aubergina / vièt d’ase.albinisme :anomalia ereditària del pel e de la pèl que son d’un blanc mat, e dels uèlhs que son rojoses.albinós, -osa (adj. e subs.) :que patís d’albinisme.albirable, -a :imaginable, -a.albirar (v. intr.) :imaginar ; pensar ; estimar ; agachar. albire (m.) : jutjament ; vejaire ; gost ; volontat ; coratge.albita :mena de mineral (silicat d’alumini e de sòdi).albitizacion :produccion d’albita dins una ròca.albor :blancor ; lutz de l’alba. (R. II, 48)« alborar » :v. arborar.alborn (m.) :flor de per Sant Marc (Cytisus laburnum)albricòt :frucha de l’albricotièr.albricotièr (plt.) :(Prunus armeniaca)albuga / aubuga :tèrra pesugassa, argilosa o marlosa.albugo (lat.) :taca blanca de la cornèa o de las onglas.album (lat.) :mena de recuèlh per i collectar divèrsas causas, per colleccionar d’images, de fotòs...albumen (del lat. albumen : blanc d’uòu) :glària / blanc d’uòu ; resèrva alimentària utilizada per l’embrion dins son desvolopament ; teissut ric en matèrias nutritivas qu’enròda la plantula d’unas granas (ricin, cerealum ...)ALBUMIN- :forma prefixada d’albumèn e d’albumina.albumina :substància azotada complèxa que forma lo blanc d’uòu, e que se tròba tanben dins lo sang, dins lo lach...albuminat :combinason d’una albumina amb un metal.albuminat, -a :natura dels grans provesits d’albumen.ALBUMINI- ALBUMINO- :autras formas prefixadas d’albumen.albuminifèr, -a :que conten d’albumina.albuminimètre :aparelh per detectar (v. R. V, 312) la quantitat d’albumina presenta dins un liquid.albuminifòrme, -a :de la forma d’un albumen.albuminogèn, -a :que balha d’albumina.albuminoïde, -a :de la natura d’una albumina / proteïna.albuminós, -osa :que conten d’albumina ; d’una pallor malautissa. Substàncias albuminosas.albuminòsa :resulta de la digestion de las matèrias albuminoïdas.albuminòsi (f.) :estat morbós (R. IV, 264) que ven de l’augmentacion excessiva d’elements albuminoses dins lo sang.albuminuria / proteïnuria :preséncia d’albumina dins las urinas.albuminuric, -a :persona que patís d’albuminuria. |